In de kleine abdijstad Cluny staat een oud romaans huis,
dat 934 jaar geleden is gebouwd,
het is daarmee het oudste gedateerde huis van Frankrijk!
Het huis van Jeanne in Aveyron staat wereldwijd bekend als het oudste huis van Frankrijk,
maar het verdient het deze titel niet meer.
Om het oudste huis van Frankrijk te vinden, moet je nu naar Cluny,
waar lang voor de komst van de hertogen van Bourgondië,
de stad in 909 is uitgekozen om een prachtige abdij te stichten.
Cluny is vanwege de abdij in de Middeleeuwen een belangrijk machtscentrum in Europa.
Buiten de muren van de abdij mochten de ‘lekendienaren’ hun huis rondom de abdij bouwen.
Zij werken voor de abdij als handwerklieden of faciliterende beroepen als bakkers,
slagers, timmerlieden, kappers, steenhouwers en wevers.
Hiermee staan de bewoners van deze huizen onder de bescherming van de abdij,
wat in een periode van feodaal geweld heel belangrijk is.
Zo ontstaat in de 10e en 11e eeuw rond de abdij een kleine stad van smalle straatjes met typische middeleeuwse huizen.
Cluny kent nog meer dan 100 Romaanse huizen uit de Middeleeuwen, het ‘Demeure de l’Apothicaire’ is daarvan het oudste huis.
Van een pand moeten de vloer, muren en een dak bewaard zijn gebleven, om als huis aangemerkt te worden.
Dit huis aan de Rue du Merle 20 heeft nog oorspronkelijke vloer, muren, balken en kelder.
Demeure de l’Apothicaire
Volgens historisch onderzoek is het ‘Demeure de l’Apothicaire’ aan de 20 Rue du Merle in Cluny het oudste nog bestaande stenen woonhuis in Frankrijk. Een huis met een rijke geschiedenis die teruggaat tot het einde van de 11e eeuw.
In 1091 gebouwd in Romaanse stijl, heeft het door de eeuwen heen verschillende uitbreidingen en verbouwingen ondergaan. Hoewel het huis meerdere keren is aangepast, zijn de oorspronkelijke Romaanse elementen nog steeds zichtbaar en dat is belangrijk.
de oorspronkelijke Romaanse deur geopend
Hoe zag een Romaans huis eruit in de Middeleeuwen?
De functie van de huizen was veelzijdig, het waren plaatsen voor zowel economische activiteit als voor bewoning.
Op de benedenverdieping van deze romaanse huizen zie je vaak een ingang met een halfronde deur die toegang geeft tot de voormalige werkplaats en waar ook de koetsen doorheen konden rijden. Daarnaast is er een luik in de muur voor de verkoop van goederen, gevolgd door een voordeur, vaak met een kleine trap, die na de voordeur verder omhoogliep, zodat men direct vanaf de straat de woonvertrekken kon bereiken.
De huizen lijken soms smal, maar lopen vaak ver door naar achteren, zodat er een diepe woning ontstond, soms zelfs met binnenplaats(en) en tuin(en). Hierachter konden ook nog kleinere panden staan die gebruikt werden als magazijn voor de winkel of voor huisvesting van bedienden of vee. Bij enkele huizen kun je onder het dak nog (een deel van) een katrol zien, gebruikt om graan of hooi naar de bovenste verdieping te takelen.
Hier kun je meer lezen over de oude Romaanse huizen uit de Middeleeuwen in Cluny.
Veranderingen van 'Demeure de l’Apothicaire’ door de eeuwen heen
Gedurende de 12e en 13e eeuw wordt het huis aan de straatzijde uitgebreid. In de 13e tot 15e eeuw ondergaat het meerdere verbouwingen, waarbij de oorspronkelijke gevel wordt vervangen. De huidige gevel, die dateert uit 1595/96 is uitgevoerd in renaissancestijl en heeft een grote rondboogopening op de begane grond met daarboven onregelmatig geplaatste rechthoekige vensters met arcaden.
Dit is ook de gevel die je ziet als je door de Rue de Merle loopt, uitgelijnd met de andere huizen in de straat. Zes meter achter deze gevel ligt de oude gevel en dus de oorspronkelijke ingang van het huis.
Het oorspronkelijke ontwerp heeft een grote rechthoekige ruimte waarvan de gevel met de nokzijde naar de straat gericht is.
Gedegen onderzoek
Jean-Denis Salvèque, al veertig jaar eigenaar van het huis is een gepensioneerde architect met een passie voor middeleeuwse geschiedenis en architectuur. Hij ging op zoek naar de geschiedenis en de geheimen van zijn huis. Deed grondig onderzoek en vond details die de oudheid van zijn huis bevestigde. Zo ontdekte hij houten elementen die dateren uit de winter van 1090-1091 en ook originele delen van muren en vloer zijn gevonden.
In het kader van het onderzoek deed de gepensioneerde architect een beroep op teams uit andere steden om hem te komen ondersteunen. Ook onderzoekers uit Freiburg (Duitsland) sloten zich hierbij aan. Ze richtten zich in het bijzonder op de verschillende lagen hout in de balken van het huis en analyseerden deze (onder andere aan de hand van jaarringen) om hun ouderdom te kunnen bepalen.
Historisch erfgoed
Jean-Denis Salvèque wil historisch erfgoed doorgeven. Het huis ligt aan de hoofdstraat van Cluny. Als we mensen zien die stoppen, verwelkomen we ze. Dit gebeurt altijd spontaan”, zegt Jean-Denis in een interview.
Wij mochten dit ook zelf ervaren, kijkend naar de Renaissance gevel, worden we al snel binnengevraagd. En dan sta je opeens in het oudste huis van Frankrijk. Tegelijkertijd kunnen we ook de indrukwekkende collectie aardewerk bewonderen die de eigenaar in de loop der jaren heeft verzameld. Het is aardewerk dat in vorige eeuwen in Cluny gemaakt is en vooral voor dagelijks gebruik was bedoeld.
Een huis omgetoverd tot een gîte
Demeure de l’Apothicaire verkeert inmiddels in goede staat. De apothekerswoning is gerenoveerd en omgetoverd tot een gîte voor vier personen.
La Demeure de l’Apothicaire
Rue du Merle 20
71250 Cluny
bronnen
https://france3-regions.francetvinfo.fr
www.bourgogneromane.com
www.gallica.com
